KHÁI NIỆM VỀ THỜI GIAN TRONG NGÔN NGỮ LOÀI NGƯỜI

Abstract

Trong hầu hết các nền văn hoá hiện đại, thời gian tính theo dương lịch đóng một vai trò rất quan trọng. Tuy nhiên, việc sử dụng thời gian tính theo đơn vị tiêu chuẩn hiện hành cũng chỉ mới xuất hiện cách đây khoảng hơn 200 năm mà thôi. Thế nhưng, sự tồn tại của loài người và sự cần thiết phải biểu thị thời gian trong ngôn ngữ thì lại cổ xưa hơn rất nhiều. Làm thế nào để khuôn định được thời gian đã được thể hiện trong các ngôn ngữ tự nhiên đa dạng của loài người? Một số nhà khoa học, chẳng hạn như Wolfgang Klein, cho rằng có một “cấu trúc thời gian cơ bản”mà dựa vào đó các ngôn ngữ tự nhiên biểu thị các mối quan hệ về thời gian. Bài viết đề cập đến một loạt các thuật từ cốt lõi chỉ các phẩm tính của “cấu trúc thời gian cơ sở”, chẳng hạn như: sự kế tiếp, đồng thời, điểm vọng, chiết đoạn thời gian, khoảng nhịp thời gian, khoảnh khắc origo, trực chỉ origo, lượng tử thờigian... Ngoài ra, các mối quan hệ mang tính thời gian cũng được giới thiệu một cách cơ bản với trọng tâm được biểu hiện qua hai thuật từ “Đề” (Theme”) và “Liên thuyết đề” (“Relatum”).